Toelichting gedragsregels

1. De vrijwilliger moet zorgen voor een omgeving en een sfeer waarbinnen de speler/ speelster zich veilig en gerespecteerd voelt.

Het kind moet worden gerespecteerd. Er mag geen onderscheid worden gemaakt naar of nadruk worden gelegd op godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, seksuele gerichtheid, culturele achtergrond, leeftijd of lichamelijke kenmerken.
Dat betekent dat het kind zich zowel tijdens de activiteiten van de vereniging, maar ook daarbuiten – bijvoorbeeld in het clubhuis, in de kleedruimtes of kantine – veilig moet voelen en het gevoel moet hebben dat hij zich – letterlijk – vrij kan bewegen.

2. De vrijwilliger onthoudt zich ervan de speler/speelster te bejegenen op een wijze die de speler/speelster in zijn waardigheid aantast.

Dit betekent dat je een kind/ jongere nooit op een manier bejegent die hem in zijn waardigheid aantast. Je onthoudt je van discriminerende, kleinerende of (seksueel) intimiderende opmerkingen en gedragingen. Dit geldt tijdens werktijd, maar ook daarbuiten, tijdens alle activiteiten die door of namens de vereniging worden georganiseerd.

3. De vrijwilliger dringt niet verder door in het privéleven van de speler/speelster dan nodig.

In het vrijwilligerswerk komt het veel voor dat men kinderen ook kent vanuit sociale contacten. Maar de vrijwilliger is binnen de vereniging altijd de verantwoordelijke. Binnen de vereniging gaat het niet om vriendschap of andere sociale relatie, maar om de relatie vrijwilliger – speler/speelster.

Het is belangrijk dat de vrijwilliger zich bewust is van zijn positie, die ook buiten de vereniging door kan spelen. Het gaat erom dat de vrijwilliger gepaste afstand houdt en niet verder doordringt in het privéleven van de speler/speelster dan nodig is voor het gezamenlijk gestelde doel (activiteit) van de vereniging. Bijvoorbeeld: het onnodig vragen stellen over het privéleven, persoonlijke afspraakjes maken, contact opnemen met het kind buiten de activiteiten van de vereniging om, enzovoort.

4. De vrijwilliger onthoudt zich van elke vorm van seksueel misbruik ten opzichte van de speler/speelster: alle seksuele handelingen, contacten en relaties tussen vrijwilliger en speler/speelster tot 18 jaar zijn onder geen beding geoorloofd en worden beschouwd als seksueel misbruik.

De vrijwilliger mag zijn positie en relatie nooit gebruiken voor doeleinden ten eigen nutte die in strijd zijn met zijn verantwoordelijkheid, of die de grenzen van de relatie overschrijden. Hierbij kan worden gedacht aan:

• een seksueel / erotisch geladen sfeer scheppen;
• seksueel getinte opmerkingen en insinuaties, zoals grof taalgebruik of schuine moppen;
• het stellen van vragen over seks, bijvoorbeeld over masturbatie, frequentie en vormen van vrijen;
• de speler/speelster op een niet-functionele wijze bekijken en aanraken waarbij de ogen of handen zijn gericht op de geslachtskenmerken;
• bevrediging van de eigen seksuele verlangens.

Alle seksuele handelingen en relaties tussen vrijwilligers en kinderen / jongeren tot 18 jaar, of met iemand met een ontwikkelingsachterstand, zijn ontoelaatbaar en strafbaar volgens artikel 249 Wetboek van Strafrecht.

Tussen volwassenen en kinderen / jeugdigen is sprake van een natuurlijk overwicht en dus een machtsverschil. Een kind kan daardoor zaken moeilijker weigeren, of overzien waar het om gaat. Het is aan de volwassene om de grenzen te bewaken. Dit geldt ook voor mensen met een ontwikkelingsachterstand / verstandelijke beperking. De kalenderleeftijd vormt bij hen geen criterium, maar het feit dat zij een achterstand hebben in de verstandelijke en/of emotionele en sociale ontwikkeling.

Dit betekent dat de vrijwilliger:

• nooit seksuele toenadering zoekt tot kinderen/jongeren en/of een seksueel of erotisch geladen sfeer schept (bijvoorbeeld door het laten zien van porno, of de eigen geslachtsorganen);
• een kind/jongere nooit gebruikt voor bevrediging van de eigen seksuele en/of agressieve verlangens;
• nooit (met seksueel gedrag) mag ingaan op verliefde gevoelens, seksuele verlangens of fantasieën van de speler/speelster óók niet wanneer hij/zij je daartoe lijkt uit te nodigen, dan wel onomwonden uitnodigt;
• wanneer er een erotisch/seksueel geladen sfeer mocht ontstaan, of zou kunnen ontstaan, tussen de vrijwilliger en de speler/speelster, de vrijwilliger afstand neemt en de situatie bespreekbaar maakt met de leiding of vertrouwenscontactpersoon;
• wanneer bij de vrijwilliger gevoelens van verliefdheid, maar ook afkeer of agressie ontstaan t.o.v. het kind / de jongere, neemt de vrijwilliger afstand en maakt de situatie bespreekbaar met de leiding of vertrouwenscontactpersoon.

5. De vrijwilliger mag de speler/speelster niet op zodanige wijze manier aanraken, dat deze aanraking naar redelijke verwachting als seksueel of erotisch van aard ervaren zal worden.

Uitgangspunt is dat de speler/speelster het als seksueel getint ervaart.
Bijvoorbeeld: het te lang vasthouden van een hand bij begroeten of afscheid nemen, iemand naar je toetrekken, je tegen het kind / de jongere aandrukken, een tongzoen geven, aanraken van billen en borsten, enzovoort.
Functionele aanrakingen zijn soms noodzakelijk (een jonge of gehandicapte speler/speelster helpen bij het naar de wc gaan) of wenselijk (een speler/speelster troosten) en mits daar geen misbruik van gemaakt wordt, toegestaan.

De begeleider moet er voor zorgen dat daar waar lichamelijk contact noodzakelijk en functioneel is, dit contact of deze aanraking niet verkeerd – in de zin van seksueel getint of intimiderend – kan worden geïnterpreteerd.

De vrijwilliger houdt bij lichamelijk contact rekening met grenzen die de speler/speelster aangeeft, leeftijd, ontwikkelingsniveau, achtergronden, de specifieke situatie en wat maat­schappelijk en/of cultureel als aanvaardbaar wordt gezien.

6. De vrijwilliger zal tijdens bijeenkomsten, trainingsdagen, kampen, reizen, uitjes en dergelijke zeer terughoudend en met respect omgaan met spelers/speelsters en de ruimtes waarin zij zich bevinden, zoals de kleedkamer of hotelkamer. 

Gereserveerd en met respect betekent in dit beval bijvoorbeeld dat:

• begeleider en speler/speelster bij voorkeur niet met zijn tweeën op reis gaan, maar met bijvoorbeeld een extra vrijwilliger of meerdere spelers/speelsters;
• vrijwilliger en speler/speelster in een één op één situatie niet op één kamer slapen; er zijn minstens 2 vrijwilligers op een groep kinderen;
• gereserveerd en met respect omgaan met de ruimtes waarin de kinderen zich bevinden, betekent dat de speler/speelster zich daar veilig moet voelen, zijn privacy gewaarborgd is en sociale controle niet is uitgesloten. Hierbij kan onder andere worden gedacht aan:
• niet zonder aankondiging de kleedkamer of de hotelkamer betreden en bij voorkeur in gezelschap van een andere volwassene;
• de deur open laten staan na het binnentreden, tenzij duidelijk is dat beiden behoefte hebben aan een zekere privacy;
• gesprekken met het kind in een neutrale ruimte worden gehouden (niet in kleedruimte, slaap- of hotelkamer).

7. De vrijwilliger heeft de plicht de speler/speelster naar vermogen te beschermen tegen vormen van ongelijkwaardige behandeling en seksueel (machts)misbruik en zal er actief op toezien dat de gedragscode door iedereen die bij de speler/speelster is betrokken, wordt nageleefd.

De vrijwilliger heeft binnen zijn mogelijkheden de verantwoordelijkheid voor de veiligheid en het welzijn van de speler/speelster.Indien de vrijwilliger grensoverschrijdend gedrag signaleert is hij verantwoordelijk het ongewenste gedrag te (doen laten) stoppen en te zorgen voor de veiligheid van het kind. De vrijwilliger is alert op signalen die kunnen wijzen op seksueel misbruik / overtreding van de gedragsregels.

8. Indien de vrijwilliger gedrag signaleert dat niet in overeenstemming is met deze gedragsregels / bij vermoedens van seksueel misbruik, is hij verplicht hiervan melding te maken bij de daarvoor aangewezen (vertrouwenscontact)personen.

Alle vermoedens of constateringen van seksueel misbruik moeten worden gemeld.

Het kan zijn dat een speler/speelster een vrijwilliger in vertrouwen neemt en vertelt dat iemand hem/haar misbruikt. De vrijwilliger belooft in een dergelijk geval geen geheimhouding. Feiten van vertrouwelijke aard, aan jou toevertrouwd, moeten te allen tijde worden gerespecteerd. Maar wanneer de belangen van de speler/speelster in het geding zijn, dient de vrijwilliger hiervan melding te maken of tenminste een derde te raadplegen. Indien enigszins mogelijk gebeurt dit in overleg met de speler/speelster.

9. De vrijwilliger mag geen (im)materiële vergoedingen geven of krijgen die niet in de rede zijn.

Door vergoedingen dreigen de objectiviteit van het handelen en de onafhankelijke positie van de vrijwilliger en die van de speler/speelster in het gedrang te komen. Hierdoor kan een voedingsbodem ontstaan voor (seksueel) machtsmisbruik.

10. In die gevallen waar de gedragsregels niet (direct) voorzien, of bij twijfel over de toelaatbaarheid van bepaalde gedragingen ligt het binnen de verantwoordelijkheid van de vrijwilliger in de geest van de gedragsregels te handelen.

Dit betekent dat de vrijwilliger ook alert is op gedragingen die niet direct als seksueel misbruik of intimidatie zijn te betitelen, maar wel als grensoverschrijdend worden ervaren. Ook in dit geval is het belangrijk dat passende maatregelen worden genomen, zoals het aanspreken van de persoon in kwestie. Desgewenst kan de vrijwilliger de in het protocol genoemde personen raadplegen.